«تَنامُ اَعْیُنُهُمْ وَ لا تَنامُ قُلُوبُهُمْ»
1- وسائل الشیعه، ج 11، ص 380.
دهمین ویژگى: چشمانشان به خواب مى رود، ولى دلشان بیدار است. وقتى انسان به موضوعى اهتمام داشته باشد، نه تنها در بیدارى فکر خود را بدان مشغول مى کند، بلکه در خواب نیز چنین است؛ چون علاقه و توجه نفس به آن موضوع معطوف گردیده است. برخى از علاقه مندان به تحصیل علم، حتى در خواب نیز مطالعه مى کردند و در اطراف مسائل علمى فکر مى کردند، تاآنجا که نقل مى کنند یکى از بزرگان در خواب به حل مسائل غامض و پیچیده مى پرداخت و با فکر کردن در اطراف آن مسائل، به حل آنها دست مى یافت.
یکى از دوستان نقل مى کرد: «من علاوه بر درسهاى خود، مطول نیز تدریس مى کردم. در خانه پدرم بسر مى بردم و در کنار پدر و مادرم به مطالعه مى پرداختم. شبى مطالعاتم تا دیر وقت طول کشید، مادرم چند بار بیدار شد و گفت: هنوز مطالعه مى کنى، برو بخواب؟ من هنوز به مطالعه مطول نرسیده بودم، پیش خود گفتم اگر به مطالعه درس مطول بپردازم، مادرم ناراحت مى شود. براى رضایت او درس مطول را مطالعه نکرده خوابیدم. در عالم خواب احساس کردم نشسته ام و مطول را مطالعه مى کنم. دقیقاً کلمه به کلمه و سپس حواشى مربوط به آن درس را مطالعه کردم و مطالب را در ذهنم دسته بندى نمودم، چنانکه در یک مطالعه عمیق چنین مى کردم. صبح که از خواب بیدار شدم، یادم آمد که در خواب درس مطول را مطالعه مى کردم و دقیقاً آنچه را در خواب مطالعه کرده بودم، در ذهنم حاضر بود. وقتى براى درس رفتم، بهتر از روزهاى قبل به تدریس مطول پرداختم»
البته به برکت اطاعت از مادر، خداوند چنین توفیقى به آن شخص داده بود، ولى به هر حال اگر انسان به چیزى علاقه و توجه داشته باشد، در خواب نیز از آن غافل نمى گردد.
اهل آخرت به جهت محبت زیاد به خدا و اولیاى او و اهتمامى که به امر آخرت دارند، در خواب نیز از آنها غافل نمى گردند و به آنها توجه دارند. اهل آخرت به خدا علاقه دارند و طبیعى است که در خواب نیز دلشان متوجه اوست؛ پس دلشان به خواب نمى رود.اگرانسان در خواب نیزاین حالات را داشته باشد، گویا عمرش دو برابر گردیده، چرا که خوابش هدر نمى رود و گویا در هنگام خواب بیدار است و به خدا توجه دارد. شاید کسانى که به این مقام دست یافته اند، مسائل را در خواب روشنتر و واضح تر از بیدارى درک مى کنند، چون در آن هنگام روحشان تمرکز بیشترى دارد و کمتر به تدبیر بدن مى پردازد و به جهت این فراغت، درک و شهودهاى روح در عالم خواب قویتر است.
مرحوم میرزا جواد آقاى ملکى تبریزى در یکى از کتابهایش مى نویسد که من کسى را سراغ دارم ـ ظاهراً حالت خودشان را بیان مى کنند ـ که در هنگام خواب، معرفت نفس برایش حاصل گشته و از عظمت حالتى که درک کرده بود، از خواب بیدار مى شود.
«اَعْیُنُهُمْ باکِیَةٌ وَ قُلُوبُهُمْ ذاکِرَةٌ»
یازدهمین ویژگى: چشمشان گریان و دلشان همواره به یاد خداست.
خداوند مى فرماید:
«وَ اَمّا مَنْ خَافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى فَاِنَّ الْجَنَّةَ هِىَ الْمَأْوَى»(1)
و هر کس از حضور در پیشگاه با عظمت ربوبى ترسید و از هواى نفس دورى جست، همانا بهشت جایگاه ابدى اوست.
